Bạn bị bong gân, căng cơ khi chạy bộ hoặc tập luyện thể thao? Phương pháp RICE – một kỹ thuật sơ cứu chấn thương phổ biến – có thể giúp bạn giảm đau, giảm sưng và hỗ trợ phục hồi nhanh chóng. Bài viết này sẽ hướng dẫn chi tiết về phương pháp RICE, lịch sử phát triển, cũng như những phương pháp sơ cứu chấn thương mới nhất được các chuyên gia khuyến nghị.
Sơ cứu chấn thương – RICE
Phương Pháp RICE là gì?
RICE là viết tắt của Rest (Nghỉ ngơi), Ice (Chườm lạnh), Compression (Băng ép) và Elevation (Nâng cao). Đây là các bước sơ cứu cơ bản bạn có thể áp dụng ngay tại nhà khi gặp chấn thương nhẹ như bong gân, căng cơ hoặc tổn thương khớp. Tuy nhiên, những nghiên cứu gần đây đã đặt ra câu hỏi về hiệu quả của một số bước trong phương pháp RICE, dẫn đến sự ra đời của các phương pháp sơ cứu chấn thương mới.
Lịch Sử Hình Thành và Phát Triển của RICE
Phương pháp RICE được bác sĩ Gabe Mirkin giới thiệu lần đầu vào năm 1978. Kỹ thuật này nhanh chóng trở nên phổ biến trong giới thể thao và huấn luyện viên. Tuy nhiên, chính bác sĩ Mirkin đã điều chỉnh quan điểm của mình vào năm 2015, cho rằng chườm đá và nghỉ ngơi hoàn toàn có thể làm chậm quá trình hồi phục. Ông đề xuất giảm thời gian chườm đá và khuyến khích vận động nhẹ sớm hơn.
4 Bước trong Phương Pháp RICE
1. Nghỉ Ngơi (Rest)
Dừng ngay hoạt động gây đau và nghỉ ngơi càng sớm càng tốt để tránh tổn thương thêm. Trong 48-72 giờ đầu, hạn chế vận động mạnh vùng bị thương. Tuy nhiên, nghỉ ngơi quá lâu cũng không tốt. Bạn có thể bắt đầu vận động nhẹ nhàng sau 1-2 ngày nếu không gây đau để tăng cường tuần hoàn máu.
2. Chườm Lạnh (Ice)
Băng ép vùng chấn thương
Chườm đá giúp giảm đau và sưng tấy hiệu quả. Chườm đá trong 15-20 phút, mỗi 2-3 giờ, trong 24-48 giờ đầu. Sử dụng túi chườm lạnh thay cho đá cục sẽ dễ dàng hơn. Theo khuyến nghị mới nhất, bạn chỉ nên chườm đá 10 phút, nghỉ 20 phút, và lặp lại 1-2 lần. Sau 6 giờ, nên ngừng chườm đá.
3. Băng Ép (Compression)
Băng ép vùng bị thương bằng băng đàn hồi giúp giảm sưng. Lưu ý không băng quá chặt để tránh cản trở lưu thông máu. Nếu thấy da lạnh, tím tái hoặc tê, hãy nới lỏng băng ngay.
4. Nâng Cao (Elevation)
Nâng cao vùng bị thương
Nâng vùng bị thương lên cao hơn tim giúp giảm sưng. Bạn có thể dùng gối kê chân hoặc gác tay lên vật cao. Duy trì tư thế này càng nhiều càng tốt trong thời gian nghỉ ngơi.
Các Chấn Thương Áp Dụng Được Phương Pháp RICE
Phương pháp RICE phù hợp với các chấn thương nhẹ như bong gân, ngón tay bị kẹt, chấn thương do căng thẳng lặp lại, và chấn thương đầu gối nhẹ. Nếu sau 24-48 giờ tình trạng không cải thiện, hãy đi khám bác sĩ.
Thời Gian Áp Dụng RICE
Áp dụng RICE trong 1-3 ngày đầu sau chấn thương. Sau ngày thứ 3, nếu bớt đau, bạn có thể bắt đầu vận động nhẹ. Nếu sau 5-7 ngày vẫn còn sưng và đau, hãy đi khám bác sĩ.
Chấn Thương Không Nên Dùng RICE
Không áp dụng RICE cho các chấn thương nghiêm trọng như vỡ hoặc rách nội tạng, trật khớp hoặc gãy xương. Những trường hợp này cần được can thiệp y tế ngay lập tức.
Khi Nào Cần Đi Khám Bác Sĩ?
Đi khám bác sĩ nếu chấn thương gây đau dữ dội, sưng tấy nhanh, không thể đặt trọng lượng lên chân/tay, biến dạng khớp, nghe thấy tiếng “bốp” khi bị thương, hoặc không thể cử động phần cơ bị ảnh hưởng.
Những Tranh Cãi Xung Quanh Phương Pháp RICE
Việc chườm đá và nghỉ ngơi hoàn toàn trong phương pháp RICE đang bị đặt nghi vấn. Một số nghiên cứu cho thấy chườm đá có thể ức chế quá trình viêm tự nhiên, cần thiết cho việc chữa lành chấn thương. Nghỉ ngơi hoàn toàn cũng có thể làm giảm lưu thông máu, cản trở phục hồi.
Các Phương Pháp Thay Thế RICE
Các phương pháp mới như PEACE, MICE, MEAT, và LOVE đã được phát triển, tập trung vào vận động sớm, tránh thuốc chống viêm, và giáo dục bệnh nhân về quá trình phục hồi.
Kết Luận
Phương pháp RICE vẫn hữu ích trong việc sơ cứu chấn thương nhẹ. Tuy nhiên, các khuyến nghị mới nhất cho thấy cần giảm thời gian chườm đá và khuyến khích vận động sớm. Các phương pháp thay thế như PEACE, MICE, MEAT và LOVE cũng đáng được cân nhắc. Nếu tình trạng chấn thương không cải thiện hoặc trở nên nghiêm trọng hơn, hãy tìm kiếm sự tư vấn y tế.
Nguồn tham khảo: runnersworld, webmd